Rijke mensen worden steeds rijker. En ze hoeven er geen poot voor uit te steken. Hun vermogen jongt namelijk gewoon door. De Franse econoom Thomas Piketty – hij nam me een al een paar keer eerder bij de arm – weet precies hoe dat komt. Het rendement op vermogen ligt tegenwoordig veel hoger dan het percentage waarmee de economie groeit. Zodoende. De (klein)kinderen van multimiljonairs, neem bijvoorbeeld topvoetballers, zullen nooit – als ze  niet willen – hoeven te werken. Dankzij de automatische groei van hun erfdeel. Daarmee zijn we in dit opzicht terug in de 19e eeuw. Het loont veel meer op strooptocht te gaan naar een vermogende man of vrouw als huwelijkspartner dan op zoek te gaan naar een baan.

De één procent van de wereldbevolking die tot de allerrijksten behoort trekt aan vrijwel alle belangrijke touwtjes. Met alle invloed van dien. Ook op de politiek.
Als men het onrechtvaardig vindt dat het nageslacht van superrijken automatisch levenslang belandt in een gespreid bedje moet men de vermogensbelasting en de successierechten voor topvermogens drastisch verhogen.

Geen kijk op.

In ons land zijn vrijwel alle partijen voor lagere successierechten over de héle linie, in de VS wil Trump ze zelfs afschaffen. VVD en CDA willen de vermogensbelasting ook op enorme vermogens zelfs verlagen. Kort en goed: het financiële walhalla voor de superrijken en hun nakomelingen wordt door overheid tot in lengte van dagen gegarandeerd.
Dezelfde overheid toont een totaal ander gezicht bij mensen in de onderwal. Voor hen heeft ze het evangelie van de zelfredzame burger uitgevonden. Iedereen kan op eigen benen staan, als hij of zij het maar wil! Een meedogenloze boodschap.

Denk aan de 2,5 miljoen Nederlanders die, mede dankzij een falend onderwijssysteem, maar heel moeizaam kunnen lezen en schrijven. Denk aan die honderdduizenden met een beperking bij wie staatssecretaris Klijnsma de sociale werkplaats wegbezuinigde. Denk aan de boetes op boetes voor degenen die de weg niet kunnen vinden in het overheidslabyrint. De Nationale Ombudsman noemde het stellen van eisen door de overheid aan burgers waarvan vaststaat dat ze er niet aan kunnen voldoen ‘onbehoorlijk’. Te zacht uitgedrukt. Het is schandalig, een eigentijdse vorm van martelen.

Honderd jaar lang gingen kapitalisme en democratie heel behoorlijk samen. Ondernemers mochten hun eigenbelang nastreven en schiepen als tegenprestatie, als bijvangst zo men wil, banen en inkomens, kortom welvaart.
Die tijd vervliegt. Er is geen productieprobleem meer. Automatisering en robotisering hebben ertoe geleid dat bijvoorbeeld een autofabriek tegenwoordig met 90 procent minder werknemers toe kan dan tien, twintig jaar geleden. Een onomkeerbare, wereldwijde ontwikkeling. Er komen steeds minder vaste, reguliere banen. Het Internationaal Monetaire Fonds stelde dezer dagen vast – en bevestigde daarmee in het voorbijgaan ook het gelijk van Piketty – dat van het nationaal inkomen steeds meer naar  kapitaalbezitters gaat en steeds minder naar werknemers.

Naast het klimaat is er het gigaprobleem hoe het groeiend aantal mensen zonder vast werk in de toekomst een fatsoenlijk inkomen krijgt en een gevoel van eigenwaarde kan behouden. Er zal een deltaplan moeten komen, waarvan een basisinkomen een hoofdbestanddeel is.
In de politiek is dat (nog?) voor dovemansoren gesproken. Een levenslang arbeidsloos inkomen voor erfgenamen van superrijken is oké, een basisinkomen voor ‘onderwallers’ een schande. Beleid en taalgebruik van de politiek zijn afgestemd op kansrijken, op de 50 procent van de bevolking met een IQ boven de 100. Kansarmen en die andere 50 procent worden behandeld als stiefkinderen. Zo baart de democratie zelf het (verkeerde) populisme. Als de bakens niet snel in sociale richting worden verzet, zal ze er binnen afzienbare tijd door verslonden worden.

Dit artikel is geschreven door Sytze Faber en verscheen eerder op LiveJournal.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.