Elk jaar opnieuw komen er meer dan 150.000 nieuwe borelingen bij in Nederland, die allemaal voldoende scholing behoeven om op zeker moment te kunnen meedraaien in de samenleving. Een kwestie van beschaving, maar wel een megaklus – die Nederland helaas steeds minder tot een goed einde brengt. Vergeleken met andere landen scoorde Nederland lange tijd vrij goed met onderwijs, maar de laatste jaren niet meer. Mei 2023 bijvoorbeeld bleek dat het leesniveau sterk is gedaald. Waarom gaat het fout? En wat is daaraan te doen?

Oorzaken

Helaas is er geen simpel antwoord op beide vragen. Zowel oorzaken als oplossingen kennen diverse aspecten. Als oorzaken spelen onder meer mee: kwantiteit en kwaliteit van onderwijzend personeel, mondiger kinderen en ouders, een telkens veranderend curriculum, grote verschillen in basisopvoeding, een ‘zesjes-cultuur’. Elk van deze aspecten kent ook weer zijn oorzaken.

Schoolbesturen, Inspectie, overheid

Echt goede oplossingen kunnen er pas komen als echt goed benoemd kan worden wat oorzaken zijn. Schoolbesturen spelen hierin een rol; moeten zij meer armslag krijgen of juist minder? De Inspectie voor het onderwijs trekt soms aan de bel, maar lang niet altijd tijdig of indringend genoeg. De overheid moet misschien regie voeren, maar wordt aangestuurd vanuit het Parlement, waar heel uiteenlopende opvattingen over onderwijs leven.

Curriculum

Lastig is ook om vast te stellen wat het beste curriculum is voor basis- en voortgezet onderwijs. Waar moet vooral de nadruk op liggen? Op het aanleren van basisvaardigheden (taal, lezen, rekenen) of juist meer algemeen vormende zaken (biologie, geschiedenis, aardrijkskunde) of misschien gedrag (leren samenwerken, inclusiviteit, opkomen voor jezelf)? En als kinderen thuis geen Nederlands leren, moet de basisschool dat dan maar opknappen?

Ideologie, religie

In hoeverre mogen jonge kinderen op school ‘geïndoctrineerd’ worden met ideologische opvattingen, waaronder religie? Hoe lang blijft de overheid religieus onderwijs medefinancieren? In hoeverre mogen ouders hun kinderen weghouden van school vanuit de overtuiging dat alleen hun eigen thuisonderwijs goed genoeg is voor hun kind? Of iets anders: digitale vaardigheden aanleren is nodig, maar wat als sommige kinderen daar vanuit huis niet de juiste apparatuur voor hebben?

Deltaplan Onderwijs

Een krachtige poging tot het vinden van antwoorden kwam er 19 mei van Erik Meester, curriculumontwikkelaar aan de Radboud universiteit. In een artikel in de Volkskrant riep hij op tot een ‘deltaplan’ voor het onderwijs, en deed er direct wat voorstellen voor. De knelpunten vatte hij concreet samen: een vaag curriculum, perverse toetsen, slechte opleiding, gebrek leiderschap en gebrekkige lesmethoden. Meester bepleit het afschaffen van ‘romantische ideeën’ zoals onderzoekend en spelend leren, begeleid door coachend leraarschap.

Zijn dit goede aanzetten tot een beter onderwijs in Nederland?
Wie heeft goede opvattingen hierover, of onderbouwde ideeën? Vermeld ze hier – anderen kunnen daar op reageren.