De EU wil een associatieverdrag sluiten met Oekraïne. Met globaal twee doelen: onderlinge handel vergemakkelijken en helpen de formele instituties in Oekraïne te versterken, vooral het rechtssysteem verstevigen en de corruptie tegengaan. En ‘Poetin een halt toe roepen’ zeggen politici er vaak bij, al staat dat niet in het verdrag.

Mooi streven

Dat is een mooi streven: elkaar helpen met handel en opbouw van een samenleving. Maar juist het niet expliciet genoemde doel (Oekraïne ‘redden uit de klauwen van Poetin’) zorg voor veel onrust, althans in Nederland, waar het verdrag onderwerp is van een raadgevend referendum op 6 april.

Bolwerk van beschaving

Nu is in mondiaal perspectief Europa – of beter gezegd: de Europese Unie – al eeuwen een bolwerk van beschaving en enkele decennia een oase van vrede en voorspoed. Al geldt dit minder voor de oostelijke staten en voor de meeste Balkanlanden nog helemaal niet. In Griekenland (ook wel de bakermat van de Europese beschaving genoemd) de situatie de afgelopen jaren zelfs aanzienlijk verslechterd.

Grote spanningen

Het is de vraag hoe verstandig het is van de EU om stevig de banden te willen aanhalen met een wat verderweg gelegen buur, terwijl er in eigen huis grote spanningen zijn en het bij de directe Balkan-buren ook bepaald niet rustig is. Hier dreigt de EU door overmoed zijn voortbestaan op het spel te zetten.

Draagvlak en democratie

In Nederland is het verdrag EU-Oekraïne onderwerp van een raadgevend referendum. Een echt duidelijke uitspraak lijkt dit niet te gaan opleveren. Wel zorgt het voor extra onrust en rumoer.
Wat de EU zeer dringend nodig heeft, is een heldere visie op de eigen positie in de wereld en het overtuigend uitdragen daarvan. Om vervolgens voldoende draagvlak onder de eigen bevolking te krijgen, is een aanzienlijke versterking van de democratie vereist.