De oogst aan nieuwsberichten van één dag, 17 februari 2020, kan gemakkelijk pessimistisch stemmen. Het gaat om een maandag, zodat er berichten zijn over meerdere voorgaande dagen. Maar uniek is dit zeker niet.

• De politie in Den Haag houdt zes tieners aan voor een dodelijke steekpartij enkele weken eerder. Het 21-jarige slachtoffer werd door meerdere personen vastgehouden terwijl hij met een mes werd doodgestoken.

• Diverse burgemeesters roepen op tot een landelijk verbod op het dragen van een mes door minderjarigen. Dit in reactie op enkele dodelijke steekincidenten in de voorafgaande weken.

• In Urk bekogelden honderd jongeren het gemeentehuis met stenen en zwaar vuurwerk, waarschijnlijk als reactie op het sluiten van twee jeugdhonken.

• Het aantal daklozen in Nederlandse steden neemt sterk toe, terwijl steeds meer van hen op straat (moeten) leven.

• Een woordvoerder van de koepel van Marokkaanse moskeeën geeft toe dat ze door ultra-orthodoxe moslims onder druk worden gezet om een ‘strengere’ koers te varen en dat invloed vanuit Golfstaten zich daarbij doet gelden.

• Het Openbaar Ministerie komt onder verscherpt toezicht te staan wegens diverse integriteitsschendingen waarop niet goed was gereageerd.

Ondertussen startte in Den Bosch een proces tegen een criminele bende die vele jaren lang in Brabant zijn gang kon gaan, kregen nog eens honderden mensen te horen dat er sjoemelsoftware in hun auto zit, roepen nu ook de werkgevers dat het lerarentekort echt een probleem gaat worden en wordt een 23-jarige man veroordeeld voor het doodschudden van zijn vier maanden oude kindje. Lekker nieuws op één dag, en dit was nog lang niet alles.

Aanpak en oorzaak

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam opperde een harde maatregel: ouders van jongeren die voor de tweede keer worden betrapt met een mes, een boete van 2500 euro opleggen. De Zoetermeerse burgemeester Aptroot bekeek het anders: ‘Ouders, waar zijn jullie? Ga opvoeden’, twitterde hij. Dat is de spijker op zijn kop. Veel maatschappelijke ellende kan voorkomen worden als alle kinderen een beetje een fatsoenlijke opvoeding krijgen. Waarom doen niet alle ouders dat?

Het antwoord op die vraag is wel triest: er zijn helaas veel ouders die niet kúnnen opvoeden, eenvoudig omdat ze dat nooit ergens hebben geleerd van hun eigen ouders. Een oorzaak van volstrekt onvermogen tot opvoeden is vaak verslaving aan alcohol of andere drugs. Ook verstandelijke beperkingen of geestelijke stoornissen kunnen een rol spelen. Een oorzaak kan ook liggen in de gemakzuchtige opvatting ‘dat die kinderen tóch hun gang gaan’.

Bemoeienis ‘achter de voordeur’

Als ouders hun kinderen niet willen of kunnen opvoeden tot burgers die ten minste een minimum soort respect betonen jegens hun medemensen en de samenleving als geheel, mag een samenleving dat dan zélf doen? Of móet dat zelfs? Mag een samenleving zich bemoeien met wat er ‘achter de voordeur’ gebeurt indien duidelijk is dat daar echt verkeerde dingen gebeuren, of dat daar beslist niet gebeurt wat wél nodig is?

Geldt hier het adagium ‘niks doen is geen optie’? Omdat ‘niks doen’ evident leidt tot veel maatschappelijke ellende? Hoe ver mag individuele vrijheid zonder verantwoordelijkheid gaan? Zo’n soort bemoeienis heet al snel betutteling. Maar hoe erg is dat?